Wat is vilten eigenlijk?
In de aanloop naar deze workshop, kreeg ik opmerkelijke vragen over wat vilten nou precies is. Mijn zus dacht dat we bolletjes wol gingen pluizen, iemand anders dacht dat we gekocht vilt uit de winkel gingen bewerken en weer iemand anders dacht dat we iets met oude (vervilte) truien gingen doen. Op zich allemaal geen gekke gedachten, maar we gingen helemaal iets anders doen.
Vilten doen we met pure schapenwol. Deze is natuurlijk al gewassen en gekaard. In de fabriek is de wol zelfs al mooi geverfd, zodat we mooie, intense kleuren hebben om mee te werken.
De wollen haren hebben kleine weerhaakjes. Als je met warm water en zeep erover gaat wrijven, dan raken de haakjes in elkaar verstrikt en krijg je vilt.
Het uitleggen van de plukken wol
Je begint met het leggen van een laag plukjes wol die allemaal dezelfde richting op liggen. Vervolgens leg je een tweede laag, maar deze plukken liggen haaks op de plukken van de eerste laag. De plukken overlappen elkaar dakpansgewijs. Het is ook belangrijk om de wol gelijkmatig te verdelen, anders loop je het risico dat er straks gaten komen in je werkstuk.
Voor een gewone lap is dit genoeg, maar mocht je steviger vilt nodig hebben voor bijvoorbeeld sloffen of een vilten hoed, dan moet je drie of vier lagen leggen.
Als de laagjes gelegd zijn, dan kan je extra versierselen toevoegen: glitters, draadjes, lapjes stof of gaas.
Je moet er wel rekening mee houden dat de wol straks 30 procent zal krimpen, dus je moet groter uitleggen als je een bepaalde omvang voor ogen hebt.
Speciale effecten
Bij deze foto zie je een stukje vitrage. De krimpende wol zal er straks voor zorgen dat het gaas gaat opbollen en kreukelen, wat een mooi effect zal geven.
Je kan ook pure zijdestrengen toevoegen of kleine stukjes van een zijden sjaal. Wol en zijde hechten goed aan elkaar.
Dan gaan we lauw zeepwater over het project sproeien. De wol moet door en door doordrenkt raken.
Wrijven
Je ziet al dat de wol op noppenfolie is uitgelegd. Over de natte wol leggen we nogmaals een vel noppenfolie.
Met de handen wrijven we net zo lang totdat de wol al enigszins begint te vervilten. Dan gaat de folie eraf en gaan we voorzichtig verder met onze handen.
Gooien met vilt
Vilt wordt steeds steviger naarmate het ruwer wordt behandeld. Uiteindelijk gaan we knijpen, wringen en zelfs gooien met onze lap. Na elke klap wordt het vilt sterker. Als de lap uiteindelijk naar wens is geworden, kan deze uitgespoeld worden, zodat alle zeepresten verdwijnen. Dan kan het werkstuk gedroogd worden.
In deze workshop maakten we lappen om de daaropvolgende week daarmee een boek mee te bekleden als kaft.
